Wrak tjalk Hoop op Zegen

Het wrak vertelt een verhaal over de Zuiderzee en de familie van Nispen van Sevenaer.

Het is 19 juli 1871. De tjalk ‘Hoop op Zegen’ ligt voor anker bij Marken. Zes dagen eerder is hij vertrokken vanaf steenfabriek ‘De Knibbelwaard’ bij Westervoort met een lading van 42.500 rode veldovenstenen. Na een voorspoedige tocht over rivieren en de Zuiderzee is hij nu niet ver meer verwijderd van zijn eindbestemming Alkmaar. 

Morgen zal hij verder varen. Maar dan steekt plotseling de wind op en slaat het noodlot toe. Een paar dagen later meldt het Algemeen Dagblad dat er bij Marken een schip is gezonken.

Rechtzaak
Een aannemer uit Alkmaar, sleept Raphaël van Nispen van Sevenaer, van wie hij de partij stenen op 2 juli 1871 had gekocht, voor de rechter. De stenen, waarvoor hij 2.267,50 gulden heeft betaald, zijn namelijk nooit op bestemming aangekomen. Raphaël is de zoon van de J.A.C.A. van Nispen van Sevenaer, stamvader van de tak Sevenaer, de eigenaar van steenfabriek De Knibbelwaard.

Hoger beroep
Als de aannemer de zaak wint, gaat Raphaël van Nispen van Sevenaer in hoger beroep en laat zich vertegenwoordigen door zijn broer Leo, advocaat en lid van de Eerste Kamer.

Leo stelt dat de verantwoordelijkheid voor de partij stenen ophoudt als ze de fabriek hebben verlaten en op het schip zijn geladen. Omdat de aannemer zelf voor het vervoer van de stenen heeft gezorgd en zelf voor dit schip heeft gekozen, is het zijn verlies dat de stenen met het schip zijn gezonken. 

Leo betoogt verder dat de Hoop op Zegen ‘niet zeewaardig en lek’ was en dat zijn broer “niet betaalt wat door de onattentie van een ander verloren gaat”. 

De rechtbank stelt Van Nispen in het gelijk. Het verhaal over het scheepswrak is nu erfgoed van Flevoland.

Steenbakkerij op de Knibbelwaard
J.A.C.A. (Jan) van Nispen van Sevenaer (1803-1875) richt in 1862 de steenfabriek op de Knibbelwaard te Westervoort op. 

De douairière van Jan, Isabella Hoevel, vrouwe van Swanenburg, produceert van 1877-1881 gemiddeld 1,5 miljoen stenen per jaar. De fabriek geeft in 1881 werk aan dertig mannen, drie vrouwen, vier jongens en één meisje. De fabriek werd in 1894 gesloten en de drie ovens gesloopt.

‘Jan’ J.A.C.A. van Nispen van Sevenaer 1803-1875
Isabella Hoevel, vrouwe van Swanenburg 1804-1879
Raphaël van Nispen van Sevenaer 1835-1885
Leo van Nispen tot Sevenaer 1839-1901
  • Wrak tjalk Hoop op Zegen, Trouw 11-1-2023, Ivo van Woerden
  • Podcast
  • Steen- en pannenfabrieken aan de Gelderse IJssel, Henri Th.M. Burgers