Oorlogsschip ‘Klein Hollandia’ en Hendrick Anthonij van Nispen
Wrak voor Britse kust is van Nederlands oorlogsschip uit 17e eeuw, Algemeen Dagblad op 27-1-2023
Eastbourne-wrak is Nederlands oorlogsschip Klein Hollandia (1656-1672), cultureel erfgoed.nl
De Klein Hollandia, eigendom van de Admiraliteit Rotterdam, was betrokken bij alle grote zeeslagen van de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog (1665-1667).
In 1672 maakte het schip deel uit van het eskader van Admiraal de Haese dat de Smyrna-vloot begeleidde op de reis van de Middellandse Zee naar het Kanaal, onderweg naar Nederland. Bij het eiland Wight werd het eskader aangevallen door een Engels eskader onder Admiraal Holmes. Op de tweede dag – 23 maart – brak een zware strijd uit, waarin de Klein Hollandia zwaar beschadigd werd.
De gezagvoerder van dit schip, Jan van Nes, werd tijdens het gevecht gedood. Het schip werd overwonnen en geënterd door de Engelsen, maar kort daarna zonk de Klein Hollandia met zowel Engelse als Nederlandse zeelui aan boord. Deze verrassingsactie door het kleine eskader onder Sir Robert Holmes … droeg bij aan het begin van de Derde Engels-Nederlandse Oorlog.
Holmes had eerder in augustus 1666 Terschelling gebrandschat en 150 koopvaarders vernietigd in het Vlie (Holmes bonfire). De Britse vloot kreeg hulp van Laurens van Heemskerck voormalig kapitein van de Klein Hollandia.
Holmes Bonfire, Terschelling 1666 Casper Bouttats
Hendrick Anthony van Nispen
In het Biografisch woordenboek der Nederlanden lezen we:
NISPEN (Hendrik Anthony van), zoon van Jacob van Nispen, raad en generaal-meester van de munten der vereenigde Nederlanden,
- Vaandrager van de Garde van de Staten van Holland (1664),
- Luitenant (1665) en kapitein van een compagnie van het zee- en land-regement van den kolonel Willem Joseph van Gent [Hellevoetsluis],
- woonde in December 1665 in Junij 1666, op het schip van kapitein Sweers [Gouda],
- en in Maart 1672 op 't schip [Klein Hollandia] van kapitein Jan van Nes, convoyerende de Spaansche vloot en Smyrnaarsvaarders [50 koopvaardijschepen], de zeeslagen tegen de Engelschen bij. Hij bleef in dezen slag.
- Hij huwde in 1669 Gertruda ten Hage, dochter van Johan ten Hage Burgemeester van Woudrichem en van Bertruda Zweers.
Tweede Engels-Nederlandse Oorlog (1665-1667)
Willem Joseph van Gent stond aan de basis van de oprichting op 10 december 1665 van het Regiment de Marine (nu het korps Mariniers). In dit nieuwe Regiment de Marine was Hendrik Anthony van Nispen dus zeeofficier.
Hij voer met Sweers op het schip Gouda in het eskader van Cornelis Tromp en maakte tijdens de Vierdaagse Zeeslag van 11-14 juni 1666 mee dat de Royal Prince werd buitgemaakt.
Het verzamelen van de Nederlandse vloot voor de Vierdaagse Zeeslag, 1666
De Gouda (rechts) onder commando van Isaac Sweers neemt de Royal Prince (links) over die vastgelopen is op een zandbank (Willem van de Velde de Jonge)
Vierdaagse zeeslag" door Abraham Storck
De tocht naar Chatham 1667
Willem Joseph van Ghent, voormalig kolonel bij het Korps Mariniers en luitenant-admiraal had tijdens de Tocht naar Chatham op 19-24 juni 1667 de leiding over de landingsoperatie. Mogelijk was Hendrik Anthony van Nispen als kapitein van een compagnie Mariniers hierbij ook aanwezig
De vloot werd gereorganiseerd in drie eskaders:
- het eerste stond onder bevel van De Ruyter, met als viceadmiraal Johan de Liefde en schout-bij-nacht Jan Jansse van Nes;
- de tweede stond onder bevel van luitenant-admiraal Aert Jansse van Nes
- de derde stond onder bevel van luitenant-admiraal baron Willem Joseph van Ghent, als viceadmiraals Isaac Sweers en Volckert Schram. De commandanten van het derde eskader zouden worden ingezet bij de landingsmacht, met Van Ghent als bevelvoerder.
De tocht naar Chatham anno 1667, Everhardus Koster
Tocht naar Chatham (Pieter Cornelisz van Soest)
De Nederlanders verbranden de Engelse schepen (Jan van Leyden)
De Vierdaagse Zeeslag in 1666 en de succesvolle Tocht naar Chatham in 1667 zorgde voor de uiteindelijke Nederlandse overwinning in de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog.
Derde Engels-Nederlandse Oorlog (1672-1674)
Deze oorlog startte met de aanval op de Smyrna-vloot en daarmee ook op het schip Klein Hollandia. Hendrik Anthony van Nispen sneuvelde met Admiraal de Hase op 23 maart 1672. Op 24 maart 1672 verging het schip ‘Klein Hollandia’. Gezagvoerder Jan Jacobse van Nes sneuvelde met 50 andere opvarenden op diezelfde dag.
Het jaar 1672 werd voor Nederland het rampjaar, omdat zij van alle kanten werd aangevallen door de Engelsen, Fransen en de bisschop van Munster. In datzelfde jaar werden ook de broers de Witt vermoord.
Aanleiding
Een artikel op Historiek.net: “Informatie over duizenden Staatse militairen online toegankelijk gemaakt”
Wrak Klein Hollandia
Admiraals en zeeslagen
Hendrik Anthony van Nispen