Nes verovert te paard het Grolsch kanon

Verteld door Lucelle Leemans-van Nispen tot Pannerden, juli 2010

Mijn vader, Jhr. Mr. Ernest Marie van Nispen tot Pannerden (1920-1992), was van 1955-1965 burgemeester van het vestingstadje Groenlo. Op 35-jarige leeftijd werd hij in deze functie door de Koningin benoemd. De vestingstad Groenlo, ook wel genoemd Grolle, ligt in de Achterhoek (Gelderland). Het kreeg zijn stadsrechten in 1277.

Groenlo werd in de Tachtigjarige Oorlog bezet door de Spanjaarden. In 1627 moesten zij de aftocht blazen na een zware strijd onder leiding van Prins Frederik Hendrik, de zoon van onze Vader des Vaderlands Willem de Zwijger. Het roemruchte kanon dat Frederik Hendrik op de Spanjaarden buit maakte werd in het stadje achtergelaten en wordt sindsdien door de Grollenaren als een kostbare trofee gekoesterd. “De trots van Groenlo” staat nu pontificaal op een van de wallen van het vestingstadje. Op de foto staat Prins Frederik Hendrik alias Jhr. Mr. E.M. van Nispen tot Pannerden, te paard op weg naar Lichtenvoorde om het Grolse kanon terug te veroveren.

Meerdere Spanjaarden zijn niet naar hun land teruggekeerd en zijn blijven hangen in Groenlo. Zij hebben zich vermengd met de Groenlose bevolking. Mij is verteld dat een echte Grollenaar of Grolse een donkere tot zwarte haardos heeft. De bevolking was in de jaren vijftig-zestig van de vorige eeuw - daardoor?- nog grotendeels Rooms Katholiek. Het naburige plaatsje Lichtenvoorde en de rest van de Achterhoek was voornamelijk Protestant. Er is altijd rivaliteit geweest tussen Groenlo en Lichtenvoorde. Op de kerktoren van Groenlo stond een helder wit licht, op de kerktoren van Lichtenvoorde een roodkruis. Lichtenvoorde was het achterlicht van Groenlo!

Jaarlijks wordt eind augustus de kermis in Groenlo groots gevierd. Het is een van de belangrijkste perioden van het jaar. In 1957, een week voor de aanvang van de Grolse kermis, bedacht de bevolking van Lichtenvoorde een listig plan om die Grollenaren eens een poets te bakken. In de nacht van 10 op 11 augustus hebben zij het Spaanse kanon gekaapt en zonder kanon geen kermis!

Mijn vader, als jonge burgemeester en nog gewend aan de studentengrappen uit zijn studententijd te Nijmegen, belegde meteen een speciale raadsvergadering op het gemeentehuis en een bijzondere bijeenkomst op het eiland “de Halve Maan” waar alleen de mannen uit Groenlo voor uitgenodigd werden. Het eilandje ligt midden in de gracht rondom de stad. Er werd beraad gehouden en besloten dat het kanon voor de start van de kermis op Lichtenvoorde terugveroverd moest worden. Een plan voor de herovering werd voorbereid.

Op 17 augustus 1957 trok mijn vader verkleed als Prins Frederik Hendrik, samen met zijn kompaan Generaal Spinola, beiden te paard en de harmonie en trommelaars verkleed in historische kledij, marketentsters, het Spaanse leger in uniform met bijbehorende wapenuitrusting, het voetvolk gewapend met slag- en steekwapens, katapulten en proppenschieters, paarden en karren ten strijde naar Lichtenvoorde. De Grollenaren hebben er duidelijk zin in om de Lichtenvoordenaren mores te leren. Op de achtergrond van de foto rijdt Prins Frederik Hendrik te paard.

Daar waren zij voorbereid op de komst van de “vijand”. Het dorpje was gebarricadeerd met strobalen, boomstammen en prikkeldraad. Een “hevige” slag werd gestreden en het kanon werd heroverd. In optocht trok men terug naar Groenlo waar een grootse intocht volgde. Prins Frederik Hendrik kon met opgeheven hoofd het startschot geven voor de opening van de kermis. Het feest kon beginnen nu het Grolsch kanon weer terug was op eigen bodem.

Ik was toen een kind van nog geen vier jaar oud, maar ik kan mij deze gebeurtenis nog goed herinneren. Het tromgeroffel klonk onheilspellend, mijn vader was in topvorm, mijn moeder regelde alles erom heen en het resultaat was overweldigend. Er kwam ook veel familie van buiten op af.

Ik kwam vele jaren achtereen in Lievelde, een plaatsje  tussen Groenlo en Lichtenvoorde. In de plaatselijke kroeg hadden zij het er nog over. In 2005 werd de slag voor het eerst weer nagespeeld. Inmiddels is het een traditie.

Zie ook: “Pas op de buren! Over de rivaliteit tussen Lichtenvoorde en Groenlo”, uitgave Stichting “Pas op de Buren”, ISBN 90-9012245-1, 1999